Ανακοινώσεις
Μουσεία Νομού
Χάρτης
Ιστορία του Νομού Λάρισας
|
|
|
|
|
|
|
|
Τα πρωιμότερα στοιχεία για την παρουσία του ανθρώπου στην περιοχή ανάγονται στην Παλαιολιθική εποχή. Περισσότερες από 50 παλαιολιθικές θέσεις, κυρίως κατά μήκος του Πηνειού, έδωσαν ευρήματα, όπως όπλα κυνηγιού, λίθινα εργαλεία, οστά και απολιθώματα ζώων.
Την 7η π.Χ. χιλιετία εμφανίζονται στην περιοχή του Νομού Λάρισας, οι πρώτοι νεολιθικοί γεωργοκτηνοτροφικοί οικισμοί ( 'Αργισσα, Οτζάκι, Αράπη μαγούλα, Σουφλί μαγούλα, Αχίλλειο, Ραχμάνι, Τσαγγλί Φαρσάλων κ.λπ.) που οι περισσότεροι έχουν τη μορφή μαγούλας. Αποκαλύφτηκαν οικίες και πλήθος από αγγεία, λίθινα και οστέινα εργαλεία, κοσμήματα από πέτρα, οστό ή όστρεο κ.λπ. Χαρακτηριστικά είναι τα πήλινα και λίθινα ειδώλια ανθρώπων και ζώων, πήλινα ομοιώματα σπιτιών, σκευών και επίπλων.
Μερικοί οικισμοί συνεχίζουν να κατοικούνται και στην εποχή του Χαλκού (3.200-1.000 π.Χ.). Βρέθηκαν σπίτια με μικρούς αποθηκευτικούς χώρους, πήλινα αγγεία, κοσμήματα, σφραγιδόλιθοι, ειδώλια κ.λπ. Αυτή την εποχή πρωτοκατοικείται και ο λόφος του Αγ. Αχιλλείου στη Λάρισα. Αξιόλογοι οικισμοί της μυκηναϊκής εποχής έχουν εντοπισθεί στη Μαρμαρίνη, στους Γόννους, στο Αργυροπούλι, στη Φαλάννη κ.α.
Ιστορικοί χρόνοι (11ος αι. π.Χ. - 4ος αι. μ.Χ.)
Η Γεωμετρική περίοδος, που ακολούθησε την πτώση του μυκηναϊκού κόσμου, χαρακτηρίζεται από έντονες φυλετικές μετακινήσεις. Οι Θεσσαλοί εγκαθίστανται στην πεδιάδα της Λάρισας, οι Μάγνητες στο Πήλιο τον Α. Κίσσαβο και το Μαυροβούνι, ενώ οι Περραιβοί στα Αντιχάσια, τα Καμβούνια, τις δυτικές παρυφές του Ολύμπου και τον Κάτω Όλυμπο.
Στους αρχαϊκούς χρόνους η πεδινή Θεσσαλία διαιρείται σε «τετραρχίες» (Πελασγιώτις, Εστιαιώτις, Θεσσαλιώτις και Φθιώτις). Στις πόλεις-κράτη εγκαθιδρύονται ολιγαρχικά καθεστώτα, που διοικούνται από τους «Ταγούς».
Από τα τέλη του 7ου π.Χ. αι. η Λάρισα γίνεται η σημαντικότερη Θεσσαλική πόλη και ακολουθούν η Κραννώνα, η Σκοτούσσα, ο ’Ατραγας, η Φάρσαλος και η Ερέτρια.
Οι Θεσσαλοί παίρνουν μέρος Α΄ Ιερό Πόλεμο στις αρχές του 6ου αι π.Χ., ενώ αργότερα την εποχή των Περσικών πολέμων, «εμήδισαν» ακολουθώντας τον Ξέρξη, πολέμησαν στο πλευρό των Σπαρτιατών εναντίον των Αθηναίων και έλαβαν μέρος στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Το 364 π.Χ. οι θεσσαλικές πόλεις συγκροτούν το «Κοινό των Θεσσαλών», ομόσπονδο κράτος με πολιτικό και οικονομικό χαρακτήρα.
Ελάχιστα μνημεία αυτής της εποχής έχουν αποκαλυφθεί στη Λάρισα, στην Κραννώνα στον Αγ. Γεώργιο, στα Φάρσαλα και αλλού.
Η Ελληνιστική και η Ρωμαϊκή περίοδος (354 π.Χ. - 4ος αι. μ.Χ.)
Με την επέμβαση του Φιλίππου του Β΄ το 354 π.Χ. αρχίζει για το Νομό η περίοδος της Μακεδονικής κυριαρχίας, που διαρκεί μέχρι το 197 π.Χ., όταν οι Ρωμαίοι καταλαμβάνουν την περιοχή. Ο Φίλιππος Β΄ αναγορεύθηκε αρχιστράτηγος των στρατιωτικών δυνάμεων του Θεσσαλικού Κοινού και αργότερα εκλέχτηκε νόμιμα ανώτατος άρχοντάς του. Οχύρωσε τις πόλεις, στις οποίες εγκατέστησε μόνιμες φρουρές και επανίδρυσε υπό νέα μορφή τις Θεσσαλικές τετραρχίες.
Αυτή την εποχή η Φάρσαλος, διεκδικεί την πρώτη θέση ανάμεσα στις πόλεις της Θεσσαλίας. Την τελευταία της ακμή η Λάρισα γνωρίζει την εποχή της ρωμαιοκρατίας, όταν γίνεται έδρα του νέου Κοινού των Θεσσαλών.
Οι σωστικές ανασκαφές των τελευταίων ετών στη Λάρισα έφεραν στο φως τμήματα δρόμων, λουτρά και κατοικίες των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων με ψηφιδωτά δάπεδα,. Τα σημαντικότερα ωστόσο μνημεία της εποχής αυτής αποτελούν τα δύο αρχαία θέατρα της πόλης: το πρώτο, στη Ν. πλαγιά του λόφου «Φρούριο» κατασκευάσθηκε πιθανότατα στο τέλος του 3ου αι. π.Χ. και χρησιμοποιήθηκε για παραστάσεις μέχρι το β΄ μισό του 1ου αι. π.Χ., οπότε κατασκευάσθηκε το δεύτερο αρχαίο θέατρο. Σημαντικό λουτρό ρωμαϊκών χρόνων με σπάνια ψηφιδωτά δάπεδα αποκαλύφτηκε στην ευρύτερη περιοχή των Νερόμυλων Αγιάς.
Οι χριστιανικοί χρόνοι (4ος αι. μ.Χ. - 14ος αι. μ.Χ.)
Με την άνοδο του Μεγάλου Κωνσταντίνου στο θρόνο, η Θεσσαλία εξακολουθεί να αποτελεί ρωμαϊκή επαρχία. Σημαντικότερες πόλεις παραμένουν η Λάρισα και η Φάρσαλος, όπως και η Ελασσόνα, η ’Αζωρος και το Πύθιο.
Ο Ιουστινιανός ανακαινίζει αρκετά φρούρια και ιδρύει μια νέα πόλη στους πρόποδες του Κισσάβου. Σπουδαία μνημεία αυτής της εποχής είναι οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές της Λάρισας και της Ελασσόνας, που κοσμούνται με αξιόλογα ψηφιδωτά.
Την ακμάζουσα παλαιοχριστιανική περίοδο έρχεται να ανακόψει από τα τέλη του 6ου αι. μακρά περίοδος βαρβαρικών επιδρομών που θα διαρκέσει, με μικρά διαστήματα ειρήνης, ως τον 14ο αι. Πρώτα οι Σλάβοι και στη συνέχεια οι 'Aραβες, οι Βούλγαροι του Σαμουήλ, οι Νορμανδοί, οι Σταυροφόροι, οι Καταλανοί, οι Σέρβοι και τέλος οι Οθωμανοί.
Τον 11ο - 12ο αι. μεγάλη σημασία αποκτά το μοναστικό κέντρο του «όρους των Κελλίων» στις Α. υπώρειες του Κισσάβου. Στη συνέχεια, κατά τη Λατινοκρατία, η Θεσσαλία θα περιέλθει στο κράτος της Ηπείρου, από το οποίο θα αποσπαστεί δημιουργώντας ανεξάρτητο κρατίδιο με κέντρο την Υπάτη.
Την παλαιολόγεια περίοδο ιδρύονται και ανακαινίζονται πολλοί ναοί και μοναστήρια, σπουδαιότερο από τα οποία είναι η Μονή Ολυμπιώτισσας (τέλος 13ου αι.) στην Ελασσόνα.
Η έλλειψη κεντρικής εξουσίας στη Θεσσαλία, οι έριδες των ευγενών μεταξύ τους, η καταπίεση του πληθυσμού και η ερήμωση της υπαίθρου διευκόλυναν την Τουρκική εγκατάσταση, που άρχισε το 1393.
Τουρκοκρατία (15ος - 19ος αι.)
Οι Οθωμανοί θα ολοκληρώσουν την κατάκτηση το 1423 με τον Τουραχάν. Μεγάλοι τουρκικοί πληθυσμοί εγκαταστάθηκαν στις πόλεις Λάρισα, Φάρσαλα, Ελασσόνα αρχικά και αργότερα στην ύπαιθρο δημιουργώντας τα κονιαροχώρια.
Όμως μετά την ’Αλωση οι Οθωμανοί αναγνώρισαν το Πατριαρχείο και έτσι παρατηρήθηκε σημαντική ανακαινιστική δραστηριότητα σε εκκλησίες και μοναστήρια το 16ο και 17ο αι., εποχή που παρατηρείται και πληθυσμιακή και οικονομική ανάκαμψη.
Ο 17ος αι. και οι αρχές του 18ου χαρακτηρίζονται από επιδημίες και θεομηνίες, που αφανίζουν ολόκληρα χωριά στον κάμπο και μεγάλες εκτάσεις γης περιέρχονται στους Τούρκους. Αντίθετα, στα ορεινά και ημιορεινά του Νομού αναπτύσσεται η υφαντουργία, η παραγωγή νημάτων και το εμπόριό τους (Αμπελάκια, Τύρναβος, Αγιά).
Κατά την επανάσταση του ’21 στην περιοχή εδρεύουν τουρκικά στρατεύματα, που καταστέλλουν αμέσως κάθε απελευθερωτική απόπειρα (επανάσταση στον Όλυμπο, εξεγέρσεις του 1854 του 1877-1878). Τελικά όμως το όραμα της ελευθερίας θα ευοδωθεί στις 31 Αυγούστου 1881, όταν το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας και της ’Aρτας θα προσαρτηθεί στην Ελλάδα, εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας.
Παράλληλα το 18ο και το 19ο αι. πρόοδος επήλθε και στα γράμματα καθώς λειτουργούν σχολεία διαφόρων βαθμίδων στην Αγιά, τον Τύρναβο, την Τσαριτσάνη, τα Αμπελάκια και βέβαια τη Λάρισα και αλλού με δασκάλους όπως ο Πέζαρος, ο Κωνσταντάς, ο Κούμας, ο Οικονόμου.
Από την Προσάρτηση της Θεσσαλίας στο Νέο Ελληνικό Κράτος (1881) μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1940)
Η Λάρισα εξακολουθεί να είναι το κέντρο της Θεσσαλίας και θα αποτελέσει γρήγορα πόλο έλξης πληθυσμών από διάφορες περιοχές.
Οι αγρότες στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν κολίγοι των μεγαλοϊδιοκτητών γης. Ακολούθησε η τραγική περιπέτεια της δεύτερης κατοχής της Θεσσαλίας από τους Τούρκους (1897-1898). Ο εικοστός αιώνας άρχιζε φορτωμένος με όλα τα προβλήματα, που του κληροδότησε η τελευταία εικοσαετία. Το Αγροτικό Ζήτημα είναι κυρίαρχο. Στο βωμό της αναδιανομής της γης θυσιάζονται αγρότες στο Κιλελέρ
Σιγά σιγά αρχίζει και η αποκατάσταση των αγροτών, ενώ η Λάρισα έχει αρχίσει να εκσυγχρονίζεται. Αποκτά νέα ρυμοτομία, ηλεκτροφωτισμό, δίκτυο ύδρευσης και ταυτόχρονα κάνουν την εμφάνισή τους αξιόλογες βιομηχανικές μονάδες (αλευρόμυλοι, υφαντουργεία, παγοποιεία). Mέσα σ’ αυτό τον εκσυγχρονισμό εντάσσεται και η δημιουργία κοσμικών κέντρων, Ωδείου και η ευρωπαϊκή μουσική αντί των αμανέδων, θεάτρου, κινηματογράφου, ποδήλατα, τα πρώτα αυτοκίνητα, γραμμόφωνα και αργότερα ραδιόφωνα.
Τα χρόνια αυτά στην ίδια τροχιά κινούνται ο Τύρναβος, η Αγιά, τα Φάρσαλα και η Ελασσόνα. Η αστυφιλία, που κορυφώνεται τις δεκαετίες 1950-1960, δημιουργεί νέα προβλήματα που επιδεινώνονται με την Κατοχή και στη συνέχεια τον Εμφύλιο. και στη Λάρισα (1907-1910). Οι Βαλκανικοί πόλεμοι φέρνουν την απελευθέρωση της Επαρχίας Ελασσόνας, αλλά ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918) και η Μικρασιατική καταστροφή (1922) με την προσφυγιά αποτελούν ανασταλτικούς αναπτυξιακούς παράγοντες.
Νομός Λάρισας
Τουρισμός
Πολιτισμός
Multimedia
 |
 |
 |
 |
